Wykorzystanie osiągnięć genetyki molekularnej w selekcji i eliminacji zwierząt obarczonych chorobami o podłożu genetycznym

Kierownik zadania:

prof. dr hab. Monika Bugno-Poniewierska

---

Nadrzędnym celem wszystkich prowadzonych w ramach zadania drugiego prac jest wykorzystanie osiągnięć genetyki molekularnej w opracowaniu nowych kryteriów selekcyjnych ukierunkowanych na diagnostykę chorób o podłożu genetycznym, co uchroni przed rozprzestrzenieniem się w populacji aktywnej niekorzystnych wariantów genetycznych powodujących śmierć zarodkową (wpływając tym samym na płodność i plenność) lub powodując ciężkie wady rozwoje prowadzące do poważnych schorzeń, bezpłodności czy też śmierci.

Realizacji głównego celu zadania podporządkowane są poszczególne jego elementy składowe – obszary tematyczne, wśród których wyróżnić należy następujące:

• Identyfikacja i eliminacja nosicieli nieprawidłowości chromosomowych warunkujących zaburzenia rozrodcze i/lub rozwojowe
• Opracowanie innowacyjnego kryterium selekcji polskich koni czystej krwi arabskiej opartego o identyfikację nosicieli defektów genetycznych
• Określenie częstości polimorfizmów DNA powiązanych z podatnością na występowanie jednostek chorobowych o charakterze letalnym (scrapie u owiec, BSE u bydła, stres przedubojowy u świń) w populacjach ras zachowawczych.

Otrzymane wyniki przyczynią się do poszerzenia wiedzy w dziedzinie przyczyn i skutków zaburzeń chromosomowych. Transfer wiedzy i nowatorskich rozwiązań do podmiotów zewnętrznych umożliwi ograniczenie strat ekonomicznych spowodowanych nosicielstwem nieprawidłowości kariotypu. Wyniki badań będą miały również aspekt praktyczny, posłużą bowiem jako dodatkowe kryterium hodowlane.

Wymiernymi efektami realizacji zadania będzie również eliminacja nosicieli niekorzystnych wariantów genów warunkujących choroby genetyczne w rasach zachowawczych oraz małych populacjach, co pozwoli na opracowanie i wdrożenie strategii programu hodowlanego polegającego na odpowiednim doborze par do kojarzeń w celu ograniczenia czy też eliminacji zmutowanych alleli. Wyniki osiągnięte w ramach realizacji zadania pozwolą na poszerzenie specjalistycznej wiedzy podnoszącej międzynarodową pozycję polskiego sektora badawczo-rozwojowego w obszarach objętych projektem oraz transfer nowatorskich rozwiązań opracowanych w ramach realizacji zadania do środowiska społeczno-gospodarczego.

Efekty i kamienie milowe

• wczesna eliminacja osobników obarczonych aberracją chromosomową z hodowli
• uniknięcie poważnych strat finansowych związanych z rozprzestrzenieniem się dziedzicznych aberracji chromosomowych w populacji
• określenie częstości występowania aberracji w losowo wybranej populacji koni
• charakterystyka częstości alleli i genotypów w badanych populacjach koni z podziałem na grupy wiekowe
• ocena stanu zachowania równowagi genetycznej w loci markerowych
• wykorzystanie informacji o frekwencji alleli do oceny stopnia zróżnicowania badanej populacji koni czystej krwi arabskiej (ocena dystansu genetycznego w obrębie linii męskich i żeńskich w loci markerowych)
• monitorowanie frekwencji niekorzystnych alleli w populacjach ras zachowawczych
• eliminacja nosicieli badanych mutacji punktowych
• optymalny dobór zwierząt do krzyżowania
• zwiększenie ilości zwierząt genetycznie opornych na BSE i scrapie
• diagnostyka przyczyn obniżenia płodności bądź niepłodności
• diagnoza mikrorearanżacji niemożliwych do wykrycia bez zastosowania techniki aCGH
• charakterystyka frekwencji mutacji defektów genetycznych alleli chorobowych w polskiej populacji czystej krwi arabskiej
• opracowanie nowych kryteriów selekcyjnych
• optymalizacja (odpowiedni dobór) zwierząt do kojarzeń oraz aktualizacja programu hodowlanego