Możliwości wytwarzania i sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego przez gospodarstwa z chowem bydła, owiec i świń ras zachowawczych w krótkich łańcuchach dostaw

Zadania badawcze / Zadanie 4

Autorzy:

Renata Matysik-Pejas, Jerzy Cieślik

Producenci hodujący zwierzęta, którzy chcą mieć dodatkowe możliwości zbytu produkcji wytworzonej w gospodarstwie i oferować żywności pochodzenia zwierzęcego bezpośrednio konsumentom muszą podjąć decyzję o rozpoczęciu działalności w zakresie:

sprzedaży bezpośredniej (SB),
sprzedaży marginalnej, lokalnej i ograniczonej (MLO),
rolniczego handlu detalicznego (RHD).

Gospodarstwa, które utrzymywały bydło i owce ras rodzimych, wykorzystywały sprzedaż bezpośrednią do wprowadzenia swoich produktów na rynek. Natomiast gospodarstwa utrzymujące świnie ras rodzimych nie angażowały się w żadną z możliwych dla tych gospodarstw działalności (MLO, RHD).

**Ryc. 1.** Prowadzenie działalności pozwalającej na bezpośrednie wprowadzanie na rynek produktów pochodzących ze zwierząt ras zachowawczych (%)

Istnieje wiele przesłanek, które przemawiają za tym, aby producenci rolni rozpoczęli działalność w zakresie sprzedaży bezpośredniej, sprzedaży marginalnej, lokalnej i ograniczonej lub rolniczego handlu detalicznego. W opinii hodowców utrzymujących rodzime rasy zwierząt wymienione wyżej działalności mogą mieć pozytywny wpływ na różne obszary funkcjonowania gospodarstwa. Hodowcy utrzymujący zwierzęta ras rodzimych są zgodni w kwestii, iż w największym stopniu wpływają one na poprawę dochodowości gospodarstwa. Znaczącej poprawie może ulec także stopień integracji gospodarstwa z innymi uczestnikami lokalnego rynku. Działalności te to także przyczynek do wzmocnienia potencjału gospodarczego oraz stabilności gospodarstwa względem zmian w otoczeniu jak również możliwość poprawy jego wizerunku.

**Ryc. 2.** Opinie hodowców utrzymujących rodzime rasy zwierząt dotyczące wpływu działalności w formie sprzedaży bezpośredniej, MLO i RHD na poprawę wskazanych obszarów gospodarstwa (%)

Żywność wytworzona w gospodarstwach może być oferowana bezpośrednio konsumentom za pośrednictwem tzw. krótkich łańcuchów dostaw, które:

obejmują ograniczoną liczbę podmiotów gospodarczych zaangażowanych we współpracę,
charakteryzują się ścisłymi związkami geograficznymi i społecznymi między producentami i konsumentami, dzięki czemu oferowana w nich żywność nie jest oddzielona od kontekstu społecznego i kulturowego,
stanowią podstawowy element tworzenia lokalnych systemów żywnościowych.

Do najpopularniejszych form krótkich łańcuchów dostaw żywności należą: sprzedaż na terenie gospodarstwa, targowiska, dostawy do domu, sklepy rolnicze, szlaki tematyczne, lokalna baza gastronomiczna, catering dla instytucji (np. szkoły), festiwale żywności, festyny. Do form krótkich łańcuchów dostaw żywności cieszących się największym zainteresowaniem wśród hodowców utrzymujących rodzime rasy zwierząt należy sprzedaż na terenie gospodarstwa.

**Ryc. 3.** Zainteresowanie wybranymi formami krótkich łańcuchów dostaw żywności wśród hodowców utrzymujących rodzime rasy zwierząt (%)

Atrakcyjność poszczególnych form krótkich łańcuchów dostaw żywności uzależniona jest m.in. od takich elementów jak czas przygotowania do sprzedaży, konieczność przestrzegania przepisów sanitarnych i koszty nadzoru weterynaryjnego, terminy płatności, sposoby zapłaty, opłacalność sprzedaży (marża) oraz potencjalna wielkość sprzedaży. Ich ocena składa się na średnią ocenę danego łańcucha dostaw.