Relacje sieciowe tworzone z udziałem gospodarstw z rasami zachowawczymi
Autorzy:
Marta Domagalska-Grędys, Janusz Żmija
1. Wskazanie relacji sieciowych, przesądzających o rozwoju gospodarstw, uwzględniających warunki zrównoważonego rozwoju.
Analiza IPA wykazała na potrzeby szkolenie w zakresie wymian, które zwiększyłyby popularność strategii pożądanej dla rozwoju relacji (utrzymania dobrej pozycji) a zmniejszyły popularność strategii błahostek, która obecnie jest wiodąca (udział 73,10% rolników; rys.1). Objęcie szkoleniami i aktywizacja relacji dotychczasowych jak też pozyskanych nowych rolników ma sens ze względu na duży potencjał relacji mało ważnych i słabo zaktywizowanych (pole błahostek).
Hodowcy zwierząt ras zachowawczych (krów, owiec i świń) w Polsce nie wytworzylidotąd sieci powiązań na wzór biznesowych sieci gospodarczych (przez grupy i organizacje producenckie, bądź klastry). Główną formą organizacji są sieci oparte na relacjach nieformalnych (między producentami) i formalnych (ze związkami branżowymi). Niski jest udział relacji z kontraktacyjnych umów. 3.Wskazanie podmiotów (instytucji) tworzących najlepsze relacje z gospodarstwami tworzyły z Organizacjami Branżowymi (związkami branżowymi), Ośrodkami Doradztwa Rolniczego (rys.2).
4. Określenie sposobów/praktyk na rozwój i podtrzymanie relacji w sieci z udziałem gospodarstw
Rekomendacje dla rolników w zakresie szkoleń dotyczących: podejmowania współpracy formalnej, zakładania grup producenckich, komunikacji i zarządzania informacją rynkową, szkolenia coachingowe wspierające podczas kolejnych faz współpracy.
Rekomendacje dla instytucji: rozwijanie współpracy z rolnikami UZHRS poprzez szkolenia, cykliczne warsztaty, spotkania, wyjazdy prezentujące rozwiązania w innych rejonach Polski i zagranicą, regularny monitoring potrzeb wiedzy i umiejętności rolników i dostosowywanie ofert. Rekomendacje szczególne dla:
- Organizacji branżowych: zrzeszanie grup rolników wokół konkretnych ras zachowawczych. Specjalistyczne organizacje branżowe rozwijają rynki niszowe i zaspakajają preferencje współczesnych konsumentów, poszukujących produktów tradycyjnych, regionalnych.
- Instytucji naukowych (instytutów, uczelni): aktywizować wymianę wiedzy na temat polskich gospodarstw UZHRZ wykorzystując Uniwersytety 3.Wieku (osoby starsze), Uniwersytety Dziecięce (dzieci i młodzież), programy studiów (studenci, młodzi rolnicy), Festiwale, Targi Żywności (np. Wysmakuj z UR-Kraków, SPACE-Rennes, Paryż, Poznań, in.).
Udział w targach, imprezach masowych lokalnych, ogólnopolskich i zagranicznych stanowi ważny sposób aktywizacji relacji między rolnikami i instytucjami (fot. 1 i 2).
W kwestii poprawy sytuacji tworzenieorganizacji branżowych zwiększyłoby skuteczność wytwarzania pożądanych więzi i ich efektywność. Problemy gospodarstw posiadających poszczególne rasy zachowawcze zwierząt (krowy biało-czerwona, polska czerwona, białogrzbieta; owce: uhruska, cakiel podhalański, czarnogłówka) wymagają specjalistycznego podejścia, obecnie ograniczonego w związkach branżowych ogólnopolskich. Zrzeszenie hodowców poszczególnych ras (wzorowanych na zagranicznych doświadczeniach organizacji np. bydła Monteliarde) może wytworzyć klimat motywujący hodowców do współpracy i rozwiązywania ich najważniejszych problemów.
Z badań przeprowadzonych wynika jednak że występują relacje współpracy w trzech obszarach (1. Rynek 2. Rozwój 3. Wymiana informacji i wiedzy), do których wchodzą poza wymienionymi instytucjami: Urzędy Gminy, Instytuty badawcze, banki, odbiorcy (przetwórcy). Wszystkie instytucje jak i klienci i dostawcy mogą rozszerzać sieć powiązań gospodarstw UZHRZ, włączając się w rozrój zrównoważony bioróżnorodności genetycznej zwierząt hodowlanych. Wyraźnie wśród hodowców dominują postawy więzi z niewielkimi oportunistycznymi postawami, co dobrze rokuje rozwojowi współpracy i relacji.